Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
Kiến xơng, ngày.thángnăm 2007
Bài28: quy tắc hợp lực song song
điều kiện cân bằng của một vật rắn
D ới tác dụng của ba lực song song
I/ Mục tiêu:
+Vận dụng tốt điều kiện cân bằng của vật rắn
+ Biết cách tổng hợp hai, ba lực song song
+ Vận dụng để giải đợc các bài tập
II/ Chuẩn bị của thầy và trò:
* Thầy: Chuẩn bị các kiến thức liên quan, giải các bài tập
* Trò: Đọc SGK
III/ Ph ơng pháp
+ Vấn đáp
+ Nêu vấn đề
IV/ Tiến trình giảng dạy:
A. ổn định và kiểm tra sĩ số:
B. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi1:Khái niệm Lực, các đặc điểm của Lực
Câu hỏi2:Quy tắc tổng hợp ba lực không song song
Câu hỏi 3: Điều kiện cân bằng của vật chịu tác dụng của ba lực không song song
C. Bài giảng:
1. Thí nghiệm tìm hợp lực của hai lực song song
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
+ Treo hai chùm vật nặng vào hai điểm O
1
và O
2
thì thớc có vị trí nh ở hình I, đánh dấu
vị trí của thớc CD
+ Thay hai chùm vật nặng tren bằng chùm
vậtP= P
1
+ P
2
, tìm vị trí O để thớc lại có vị
trí CD
+ Ta nhận thấy tác dụng của lực P giống hệt
nh tác dụng đồng thời của hai lực P
1
và P
2
+KL: Nh vậy
P
đúng là hợp lực của
1
P
và
2
P
2. quy tắc hợp lực của hai lực song songcùng chiều
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* Từ thí nghiệm em hãy
a) Quy tắc: SGK
5
B
A
C
D
P
1
P
2
O
1
O
2
A
B
C
D
P=P
1
+ P
2
O
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
rút ra nhận xét về điểm
đặt, phơng, chiều và độ
lớn của hợp lực hai lực
song song cùng chiều
Xem bài tập vận dụng
SGK
b) Hợp nhiều lực:
c) Lí giải về trọng tâm của vật rắn
d) Phân tích một lực thành hai lực song
song
e) Bài tập vận dụng
3. điều kiện cân bằng của vật rắn d ới tác dụng của ba lực song song
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* Điều kiện cân bằng của
một vật rắn là gi?
* Hãy chứng tỏ ba lực
này đồng phẳng?
Hợp lực của tất cả các lực
tác dụng lên vật rắn bằng
không
Đièu kiện cân bằng của một vật rắn dới
tác dụng của ba lực
1
F
,
2
F
,
3
F
song
song là hợp lực của hai lực bất kì cân
bằng với lực thứ ba.
0
3
2
1
=++
FFF
Ba lực này phải đồng phẳng
Ta có:
F=F
1
+ F
2
1
2
2
1
d
d
F
F
=
4. Quy tắc hợp lực song song trái chiều
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
Đặt vấn đề:
Vậy hợp lực của hai lực
trái chiều
2
F
,
3
F
tìm
nh thế nào?
* Hợp lực của hai lực song song ngợc
chiều có đặc điểm sau:
- Song song và cùng chiều với lực có độ lớn
lớn hơn lực kia
-Có độ lớn bằng hiệu độ lớn cuae hai lực
thành phần: F= F
2
+F
3
- Giá của hợp lực nằm trong mặtk phẳng
của hai lực thành phần, khoảng cách giữa
giá của hợp lực với giá của hai lực thành
phần tuân theo cong thức
'
3
'
2
2
3
d
d
F
F
=
5. Ngẫu lực
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
*Tìm hợp lực của hai lực
trong trờng hợp sau đây:
* Hai lực
1
F
,
2
F
song song trái chiều
nhau, có cùng độ lớn, cùng tác dụng lên
một vật. Khi đó ta không tìm đợc hợp lực
của chúng . Hệ hai lực này gọi là ngẫu lực
* Ngẫu lực làm cho vật rắn quay
* Để đặc trng cho tác dụng làm quay của
vật rắn, ngời ta dùng khái niệm mô men
ngẫu lực:
M= F. d
D: Koảng cách giữa hai giá của hai lực
6
1
F
2
F
+
3
F
O
1
O
2
O
d
1
d
2
1
F
2
F
3
F
d
d
3
d
2
1
F
2
F
G
d
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
D/ Bài tập + củng cố:
* Trả lời các câu hỏi SGK 131
* Làm các bài tập 1,2,3 SGK tr 131
Kiến xơng, ngày .tháng năm 2007
Bài29: mômen của lực
điều kiện cân bằng của vật rắn
Có trục quay cố định
I/ Mục tiêu:
+Vận dụng tốt điều kiện cân bằng của vật rắn
+ Nắm đợc khái niệm mômen và quy tắc mômen
+ Vận dụng để giải đợc các bài tập
II/ Chuẩn bị của thầy và trò:
* Thầy: Chuẩn bị các kiến thức liên quan, giải các bài tập
* Trò: Đọc SGK
III/ Ph ơng pháp
+ Vấn đáp
+ Nêu vấn đề
IV/ Tiến trình giảng dạy:
A. ổn định và kiểm tra sĩ số:
B. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi1:Khái niệm Lực, các đặc điểm của Lực, giá của lực, tác dụng của lực
Câu hỏi2:Quy tắc tổng hợp ba lực song song
Câu hỏi 3: Điều kiện cân bằng của vật chịu tác dụng của ba lực song song
C. Bài giảng:
1. Nhận xét về tác dụng của một lực làm quay vật rắn có trục quay cố định
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
Thầy làm thí nghiệm với
cánh cửa phòng học
* Quan sát thí nghiệm và
kết hợp hình vẽ SGK
Nhận xét:
+ Các lực có giá song song với trục quay,
hoặc cắt trục quay sẽ không làm cho cửa bị
quay quanh trục
+Các lực có phơng vuông góc với cửa và có
giá càng xa trục quay thì rác dụng làm quay
cánh cửa càng mạnh
Nh vậy: Tác dụng làm quay của một lực
không những phụ thuộc vào độ lớn của lực
mà còn phụ thuộc vào khoảng cách từ trục
đến giá của lực- gọi là cánh tay đòn
2. Mômen của lực đối với một trục quay
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* Giáo viên làm thí nghiệm H29.3 SGK
a)Thí nghiệm:
Ta thấy: Tác dụng làm quay của hai lực
bằng nhau và ngợc nhau:
Tá có: F
1
d
1
= Fd
b) Mômen của lực:
7
F
1
F
d
d
1
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
Khái niệm : SGK: M=F.d
Trong đó: F: Là độ lớn của lực
d: tay đòn của lực, là khoảng
cách từ trục quay đến giá của lực
3. Điều kiện cân bằng của vật rắn có trục quay cố định( quy tắc mômen)
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* Giải thích hai ngời đẩy
cửa ?
* Giải thích nguyên tắc
của cân đòn?
Học sinh trả lời câu hỏi
C
1
- SGK tr 134:
Quy tắc : Muốn cho một vật rắn có trục
quay cố định nằm cân bằng thì mômen của
các lực có khuynh hớng làm vật quay theo
một chiều nào đó phải bằng tổng mômen
của các lực có khuynh hớng làm cho vật
quay theo chiều ngợc lại.
Ta có thể viết: M
1
+M
2
+ +M
n
= 0
Mômen lực làm vật quay ngợc chiều kim
đồng hồ nhận giá trị dơng, và mômen làm
vật quay cùng chiều kim đồng hồ nhận giá
trị âm
4.ứng dụng
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
a) Cân đòn:
b) Trờng hợp không có trục quay cố định
D. Củng cố+ bài tập:
* Trả lời các câu hỏi 1,2,3,4 SGK-tr135
*Làm các bài tập 1,2,3,4 SGK-tr135
8
1
F
2
F
d
1
d
2
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
Chơng IV: các định luật bảo toàn
Bài 31: định luật bảo toàn động l ợng
Kiến xơng, ngày .tháng năm 2007
I/ Mục tiêu:
+Nội dung của điịnh luật bảo toàn
+ Các khái niệm động lợng và các đặc trng của động lợng và định luật bảo toàn động lợng
+ Vận dụng để giải đợc các bài tập
II/ Chuẩn bị của thầy và trò:
* Thầy: Chuẩn bị các kiến thức liên quan, giải các bài tập
* Trò: Đọc SGK
III/ Ph ơng pháp
+ Vấn đáp
+ Nêu vấn đề
IV/ Tiến trình giảng dạy:
A. ổn định và kiểm tra sĩ số:
B. Kiểm tra bài cũ: Không
C. Bài giảng:
1. hệ kín
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* Thế nào là hệ vật , các
khái niệm nội lực và
ngoại lực.
* Lấy một vài ví dụ để
học sinh phân tích
Thảo luận nhóm và trả
lời các câu hỏi của thầy.
Hệ vật: là hệ gồm hai hay nhiều vật có t-
ơng tác với nhau. Các lực tơng tác của các
vật trong hệ gọi là nội lực vavf các lực tơng
tác của các vật ở ngoài hệ lên các vật ở
trong hệ gọi là ngoại lực
Hệ kín: Là hệ chỉ có các nội lực của các
vật trong hệ tác dụng lẫn nhau mà không có
ngoại lực, nếu có thì các ngoại lực này triệt
tiêu lẫn nhau
2. Các định luật bảo toàn
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* Ngoài phơng pháp
động lực học ngời ta còn
sử dụng một phơng pháp
khác để giải các bài toán
về chuyển động là Ph-
ơng pháp các định luật
**Các đại lợng vật lí có giá trị không
đổi theo thời gian đặc trng cho trạng
thái của một hệ là đại lợng đợc bảo toàn
** Các định luật bảo toàn dợc ứng dụng
rất rộng rãi và có vai trò quan trọng
trong khoa học và đời sống
9
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
bảo toàn
* Thế nào là đại lợng bảo
toàn?
* Các ứng dụng của định
luật bảo toàn?
3. định luật bảo toàn động lợng
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* Phát biểu định luậtII và
III Niutơn
*Xác định gia tốc của
các vật khi chúng tơng
tác với nhau
* Xác định các lực tác
dụng lên các vật và viết
biểu thức định luật III
* hãy cho biết trong công
thức trên đại lợng nào là
không đổi
* Phát biểu định luật bảo
toàn động lợng?
Đại lợng
vm
trớc và sau
tơng tác là không đổi
a)Tơng tác của hai vật trong một hệ kín
Ta có :
'
2
2
'
1
1
2
2
1
1
vmvmvmvm
+=+
b) Động lợng
Động lợng của một vật chuyển động là đại
lợng đo bằng tích của khối lợng và vận tốc
của vật
vmp .
=
Đặc điểm của vectơ động lợng:
+ Hớng: Cùng hớng với véctơ vận tốc
+Đơn vị : kg.m/s hoặc kg.m.s
-1
c) Định luật bảo toàn động lợng
Ta có thể viết biểu thức:
'
2
2
'
1
1
2
2
1
1
vmvmvmvm
+=+
Dới dạng:
'
2
'
121
pppp
+=+
Mở rộng cho hệ gồm nhiều vật:
''
2
'
121
nn
pppppp
+++=+++
Vectơ tổng động lợng của một hệ kín đợc
bảo toàn
'
pp
=
d) Dạng khác của định luật II Niutơn
Theo định luật II Niutơn:
t
p
t
vm
t
v
mamF
=
=
==
)(
Hay:
ptF
=
Tích
tF
gọi là xung lợng của lực trong
khoảng thời gian
t
và bằng độ biến thiên
động lợng của vật trong khoảng thời gian
đó
D. Củng cố+ bài tập:
* Trả lời các câu hỏi 1,2,3,4,5 SGK-tr148
*Làm các bài tập 1,2,3,4 ,5,6,7 SGK-tr148
10
0
1
v
m
1
m
2
0
2
=
v
0
'
1
v
m
1
m
2
0
'
2
v
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
Bài 32 chuyển động bằng phản lực
Bài tập về dịnh luật bảo toàn động l ợng
Kiến xơng, ngày .tháng năm 2007
I/ Mục tiêu:
+Nguyên tắc của chuyển động bằng phản lực vận dụng định luật bảo toàn động lợng
+ Giải thích đợc một số hiện tợng liên quan tới chuyển động bằng phản lực
+ Vận dụng để giải đợc các bài tập về định luật bảo toàn động lợng
II/ Chuẩn bị của thầy và trò:
* Thầy: Chuẩn bị các kiến thức liên quan, giải các bài tập
* Trò: Đọc SGK
III/ Ph ơng pháp
+ Vấn đáp
+ Nêu vấn đề
IV/ Tiến trình giảng dạy:
A. ổn định và kiểm tra sĩ số:
B. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi 1: Phát biểu nội dung của định luật bảo toàn động lợng và viết biểu thức cho trờng hợp
hệ gồm hai vật
Câu hỏi 2: Xung lợng của lực là gì? Chứng tỏ hai đơn vị kg.m/s và N.s là một
C. Bài giảng:
1. nguyên tắc của chuyển động bằng phản lực
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
* *Thế nào là chuyển
động bằng phản lực?
Nguyên tắc của chuyển
động bằng phản lực?
* *Giải thích sự giật lùi
của súng khi bắn?
**Tại sao khi một ngời
đứng trên thuyền đứng
yên trên mặt nớc nhảy
lên bờ thì thuyền bị lùi ra
xa?
Trong một hệ kín, nếu có một phần của hệ
chuyển động theo một hớng nào đó thì phần
còn lại của hệ sẽ chuyển động theo hớng ng-
ợc lại. Chuyển động dựa theo nguyên tắc
trên gọi là
chuyển động bằng phản lực
Giải thích:
2. động cơ phản lực. Tên lửa
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
Xem SGK tr 150
11
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
3. bài tập về định luật bảo toàn
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
** Thầy đa ra phơng
pháp chung để giải bài
toán về định luật bảo
toàn động lợng
Phơng pháp:
B
1
: Xem hệ gồm những vật nào , có phải là
hệ kín không,
B
2
: Xác định động lợng của hệ trớc và sau
khi tơng tác
B
3
: áp dụng định luật bảo toàn động lợng
cho hệ trớc và sau khi tơng tác
B
4
: Kết hợp với các điều kiện của bài toán
để tìm kết quả
Các bài tập áp dụng
Bài1:
Bài 2:
Bài 3:
Hớng dẫn học sịnh làm bài tập trong SGK
theo hớng đã gợi ý trên
D. Củng cố+ bài tập:
* Trả lời các câu hỏi 1,2,3 SGK-tr153
*Làm các bài tập 1,2,3 SGK-tr153
12
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
Bài 33: công và công suất
Kiến xơng, ngày .tháng năm 2007
I/ Mục tiêu:
* Khái niệm công và công suất
* Vận dụng vào giải bài tập
II/ Chuẩn bị của thầy và trò:
* Thầy: Chuẩn bị các kiến thức liên quan, giải các bài tập
* Trò: Đọc SGK
III/ Ph ơng pháp
+ Vấn đáp
+ Nêu vấn đề
IV/ Tiến trình giảng dạy:
A. ổn định và kiểm tra sĩ số:
B. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi 1: Phát biểu nội dung của định luật bảo toàn động lợng và viết biểu thức cho trờng hợp
hệ gồm hai vật
Câu hỏi 2: +Nguyên tắc của chuyển động bằng phản lực vận dụng định luật bảo toàn động
lợng
+ Giải thích hiện tợng ngời nhảy từ thuyền lên bờ thì thuyền bị giật lùi
Câu hỏi3: Trình khái niệm Độ dời, khái niệm lực
C. Bài giảng:
1. công
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
! Trong vạt lí 8 các em
đã xét công của một lực
F theo phơng ngang tác
dụng lên vật làm cho vật
dịch chuyển theo phơng
ngang. Nêu công thức
tính công
?lực F hợp với s một góc
ta xác định công của
lực F nh thế nào?
A= F.s
a)Khái niệm
Công thực hiện bởi một lực không đổi
đại lơng xác định bằng tích của độ lớn
Lực F và hình chiếu độ dời của điểm đặt
trên phơng của lực
A= F.s.cos
Trong đó: F: Là độ lớn của lực
s. cos
là hình chiếu độ dời
trên phơng của lực
10
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
?Giá trị của công của
một lực F trên đoạn s phụ
thuộc vào yếu tố nào?
?Góc của hai véctơ xác
định nh thế nào? giá trị
của nó nhận trong
Phụ thuộc vào
0
1800
<<
b)Công phát động- Công cản
+ Nếu cos
>0 (
)900
0
<
thì A>0:
Công phát động
+ Nếu cos
<0 (
)18090
0
<
thìA<0:
Công cản
+ Nếu cos
=0
0
90
=
thì A=0:
5
13
F
F
Trờng THPT: Nguyễn Du vật lí 10- nâng cao Giáo viên:Lê Văn An
khoảng nào?
Lực không thực hiện công
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
c) Đơn vị công
1 Jun= 1Niutơn x 1mét
1
2. công suất
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
? Hai vật khác nhau
cùng thự hiện một công
nh nhau nhng thời gian
thực hiện khác nhau. Ng-
ời ta so sánh nh thế nào?
? Khái niện vận tốc
trung bình và vận tốc tức
thời?
a) Định nghĩa
p=
t
A
b)Đơn vị:
1W=
s
J
1
1
c) Biểu thức káhc của công suất
p=
vF
t
sF
t
A
.
.
==
+Nếu t là hữu hạn thì
v
là vận tốctrung
bình ta có p là công suất trung bình
+Nếu t là rất nhỏ thì
v
là vận tốc tức
thời ta có p là công suất tức thời
7
3. hiệu suất
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
A
A
H
'
=
1
4. bài tập vận dụng
Hoạt động của thầy Họat động của trò Nội dung ghi bảng TG
Tóm tắt bài toán:
m= 2kg,F=10N,
= 45
0
t
à
= 0,2
a)m A của các lực tác dụng lên vật
Cho s= 2m, g= 10m/s
2
Công nào dơng , công nào âm
b) Tìm hiệu suất
a) Công : A
P
=A
N
= 0( Vì vuông gócvới s)
A
F
= F.s.cos45= 14,14 J>0
Công phát động
A
F(ms)
=
t
à
.g.s cos180= - 5,17J<0
Công cản
b) Hiệu suất
H=
64,0
'
)(
=
=
F
msFF
A
AA
A
A
H=64%
10
D. Củng cố+ bài tập:
* Trả lời các câu hỏi 1,2,3 SGK-tr159
*Làm các bài tập 1,2,3 ,4, GK-tr159
14
P
F
ms
F
s
N
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét