+ Năm 1919, công nhân ở nhiều nơi đã đấu tranh đòi tăng lương, giảm giờ làm, nhưng
vẫn còn mang tính lẻ tẻ, thiếu tổ chức và liên kết. (25 vụ đấu tranh)
+ Năm 1920, công nhân Sài Gòn - Chợ Lớn đã thành lập Công hội đỏ (bí mật) do Tôn
Đức Thắng đứng đầu.
+ Năm 1922: công nhân viên chức ở các sở công thương tư nhân Bắc kỳ đòi trả lương
ngày chủ nhật, thợ nhuộm ở Chợ Lớn bãi công.
+ Năm 1924: công nhân dệt, rượu ở Nam Định, Hà Nội, Hải Dương bãi công.
+ Đặc biệt, tháng 8/1925, công nhân Ba Son (Sài Gòn) đã lấy cớ đòi quyền lợi để bãi
công nhằm ngăn cản tàu chiến của Pháp chở quân sang đàn áp phong trào đấu tranh của các
thủy thủ Trung Quốc => Cuộc bãi công kết thúc thắng lợi với sự hưởng ứng và hỗ trợ của
công nhân các ngành khác ở Sài Gòn.
Đây là cuộc bãi công có tổ chức và mục tiêu chính trị rõ ràng, không còn mang tính tự
phát, vì mục đích kinh tế đơn thuần như trước đây. Sự kiện này đánh dấu bước chuyển quan
trọng của giai cấp công nhân Việt Nam.
Sự lớn mạnh về quy mô và trưởng thành về tổ chức và chính trị của phong trào công
nhân Việt Nam là điều kiện thuận lợi cho quá trình truyền bá và phát triển chủ nghĩa Mác-
Lênin ở Việt Nam của Nguyễn Ái Quốc trong giai đoạn sau này.
4. Hoạt động yêu nước của Nguyễn Ái Quốc (1919 - 1924) ở nước ngoài
Ngày 5/6/1911, Nguyễn Tất Thành với tên gọi mới là Văn Ba đã rời cảng Nhà Rồng
trên con tàu vận tải La-tus-trê-vin để sang các nước phương Tây.
Từ 1911 đến 1917, Người đến nhiều nước ở Châu Phi, Châu Mĩ và đến cuối năm 1917
Người trở về Pháp và gia nhập Đảng xã hội Pháp.
Ngày 18/6/1919, Nguyễn Ái Quốc cùng với các chí sĩ cách mạng Việt Nam tại Pháp đã
gửi tới Hội nghị Vec-xai “Bản yêu sách của nhân dân An Nam” đòi Chính phủ Pháp thừa
nhận các quyền tự do, dân chủ, quyền bình đẳng của dân tộc Việt Nam. Nhưng bản yêu sách
đã không được chấp nhận.
Tháng 7/1920, Người đọc bản “Sơ thảo lần thứ nhất Luận cương về vấn đề dân tộc và
thuộc địa” của Lênin, từ đó Người tin theo Lênin và đứng về phía Quốc tế cộng sản.
Tháng 12/1920, tại Đại hội Đảng xã hội Pháp ở Tua, Nguyễn Ái Quốc đã bỏ phiếu tán
thành việc gia nhập Quốc tế 3, và tham gia sáng lập Đảng cộng sản Pháp, Người trở thành
người Cộng sản Việt Nam đầu tiên.
Nguyễn Ái Quốc đã tìm thấy ở chủ nghĩa Mác-Lênin một con đường mới cho phong
trào cách mạng giải phóng dân tộc ở Việt Nam đó là Con đường cách mạng vô sản.
Năm 1921, Nguyễn Ái Quốc sáng lập ra Hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa ở Pháp.
Năm 1922, ra báo “Người cùng khổ” để vạch trần tội ác của Chủ nghĩa đế quốc. Ngoài
ra còn viết bài cho các báo “Nhân đạo”, “Đời sống” và viết cuốn “Bản án chế độ thực dân
Pháp”
Năm 1923, Người đi Liên Xô dự Hội nghị Quốc tế nông dân và ở lại làm việc tại Quốc
tế 3, viết bài cho báo Sự thật, Tạp chí thư tín Quốc tế
Năm 1924, Người dự Đại hội Quốc tế cộng sản lần thứ V.
Tháng 11/1924, Nguyễn Ái Quốc về Quảng Châu (Trung Quốc), chuẩn bị cho việc
truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam.
Câu hỏi và bài tập: Xem ở phần bài tập của bài 3
5
BÀI 3
PHONG TRÀO CÁCH MẠNG VIỆT NAM TRONG NHỮNG
NĂM TRƯỚC THÀNH LẬP ĐẢNG (1925 – 1930)
1. Sự phát triển của khuynh hướng cách mạng vô sản và phong trào công nhân
1.1. Hội Việt Nam cách mạng Thanh Niên
1.1.1. Nguyễn Ái Quốc thành lập Hội Việt Nam cách mạng thanh niên
Sau khi trở về Quảng Châu – Trung Quốc (1/11/1924), Nguyễn Ái Quốc đã tiếp xúc
với các nhà cách mạng Việt Nam ở đây cùng với một số thanh niên Việt Nam hăng hái mới
từ trong nước sang.
Tháng 2/1925, Nguyễn Ái Quốc đã lựa chọn một số thanh niên Việt Nam tích cực để
tuyên truyền giác ngộ họ và lập ra tổ chức “Cộng sản đoàn”.
Tháng 6/1925, Nguyễn Ái Quốc đã thành lập Hội Việt Nam cách mạng Thanh Niên,
trong đó tổ chức “Cộng sản đoàn” là nòng cốt và ra tuần báo Thanh niên làm cơ quan tuyên
truyền của Hội.
1.1.2. Truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin vào Việt Nam
Từ năm 1924 đến năm 1927, Người đã trực tiếp mở nhiều lớp huấn luyện chính trị, đào
tạo được 75 thanh niên Việt Nam thành những chiến sĩ cách mạng để truyền bá chủ nghĩa
Mác-Lênin vào Việt Nam, chuẩn bị cho việc thành lập chính đảng của giai cấp công nhân
Việt Nam.
Đầu năm 1927, Nguyễn Ái Quốc đã tập hợp những bài giảng trong các lớp đào tạo cán
bộ ở Quảng Châu và in thành tác phẩm “Đường Cách Mệnh”.
Nội dung cơ bản của tác phẩm “Đường Cách Mệnh”:
* Ba tư tưởng cơ bản của cách mạng Việt Nam:
Cách mệnh là sự nghiệp của quần chúng đông đảo, nên phải động viên, tổ chức và
lãnh đạo quần chúng vùng dậy đánh đổ các giai cấp áp bức, bóc lột.
Cách mạng phải có Đảng của chủ nghĩa Mác-Lênin lãnh đạo.
Cách mạng trong nước cần phải đoàn kết với giai cấp vô sản thế giới và là một bộ
phận của cách mạng thế giới.
* Sáu mục đích nói cho đồng bào ta biết rõ:
Vì sao chúng ta muốn sống thì phải làm cách mệnh?
Vì sao cách mệnh là việc chung của cả dân chúng chứ không phải là việc của một hai
người?
Đem lịch sử cách mệnh các nước làm gương cho chúng ta soi.
Đem phong trào thế giới nói cho đồng bào ta rõ.
Ai là bạn ta và ai là thù ta?
Cách mệnh thì phải làm như thế nào?
Năm 1926, Hội Việt Nam cách mạng Thanh Niên đã có những tổ chức cơ sở ở nhiều
trung tâm lớn trong nước (Hà Nội, Hải Phòng, Sài Gòn )
Song song với việc phát triển cơ sở hội trong nước, tác phẩm “Đường Cách Mệnh” và
tuần báo Thanh Niên được bí mật đưa về nước để tuyên truyền và phổ biến chủ nghĩa Mác-
Lênin vào giai cấp vô sản.
Năm 1928, Hội Việt Nam Cách Mạng Thanh Niên thực hiện chủ trương “Vô sản hoá”:
Đưa hội viên đã được đào tạo vào các nhà máy, hầm mỏ, đồn điền , cùng sống, lao động với
công nhân để tự rèn luyện, đồng thời trực tiếp truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào giai cấp
công nhân Việt Nam.
Đến tháng 5/1929, Hội đã có tổ chức cơ sở hầu khắp cả nước.
1.2. Phong trào công nhân trở thành một lực lượng độc lập 1925 - 1929
6
Những hoạt động truyền bá chủ nghĩa Mác – Lênin của Hội Việt Nam Cách mạng
Thanh niên đã tác động mạnh mẽ đến sự giác ngộ chính trị của giai cấp công nhân Việt Nam.
Thêm vào đó là sự tác động trực tiếp của cuộc cách mạng dân tộc dân chủ ở Quảng Châu và
những Nghị quyết về phong trào cách mạng ở các nước thuộc địa của Đại hội Quốc tế Cộng
sản lần thứ 5 , phong trào công nhân Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn
1926 – 1929:
* Trong hai năm 1926 – 1927: Nhiều cuộc bãi công của công nhân viên chức đã nổ
ra liên tiếp ở nhiều nơi như: Nhà máy sợi Nam Định, đồn điền cao su Cam Triêm, Phú
Riềng, đồn điền cà phê Rayan (Thái Nguyên).
* Trong hai năm 1928 – 1929: Có đến 40 cuộc đấu tranh nổ ra trên khắp cả nước,
tiêu biểu như các cuộc bãi công của công nhân ở nhà máy ximăng, sợi Hải Phòng, nhà máy
sợi Nam Định, nhà máy diêm - cưa Bến Thủy, đóng xe lửa Trường Thi (Vinh), Xưởng sửa
chữa ôtô Avia (Hà Nội), Xưởng đóng, sửa chữa tàu Ba Son (Sài Gòn), Đồn điền Phú Riềng.
Đặc điểm của phong trào công nhân trong giai đoạn này là đã vượt ra khỏi phạm vi của
một nhà máy, công xưởng, bước đầu có sự liên kết giữa nhiều ngành, nhiều địa phương và đã
trở thành một phong trào liên tục, mạnh mẽ. Điều đó chứng tỏ trình độ giác ngộ của công
nhân đã nâng lên rõ rệt và giai cấp công nhân đã trở thành một lực lượng chính trị độc
lập.
Cùng với sự lớn mạnh và trưởng thành của phong trào công nhân, phong trào đấu tranh
của nông dân, tiểu tư sản và các tầng lớp yêu nước khác cũng phát triển, tạo nên một làn
sóng cách mạng dân tộc khắp cả nước.
2. Phong trào đấu tranh do tư sản và tiểu tư sản lãnh đạo (1925 - 1930).
2.1. Tân Việt Cách Mạng Đảng và sự phân hoá của nó
Cùng với sự ra đời của Hội Việt Nam cách mạng Thanh Niên ở nước ngoài, tháng
7/1925, tại Vinh (Nghệ An), nhóm chính trị phạm ở Trung kỳ và các sinh viên trường Cao
đẳng Sư phạm Hà Nội đã thành lập Hội Phục Việt.
Đây là một tổ chức yêu nước, nhưng khi mới thành lập, Hội chưa có lập trường rõ ràng.
Sau cuộc đấu tranh đòi thả cụ Phan Bội Châu (11/1925), thực dân Pháp đã phát hiện và
theo dõi, phá hoại, nên Hội đã đổi tên thành Hội Hưng Nam.
Trong quá trình hoạt động, Hội Hưng Nam đã chịu tác động mạnh mẽ của lập trường,
tư tưởng cách mạng vô sản của Hội Việt Nam cách mạng Thanh Niên:
+ Hội Hưng Nam đã nhiều lần liên lạc để hợp nhất với Hội Việt Nam Cách Mạng
Thanh Niên, nhưng không thành.
+ Nhiều lần đổi tên: Năm 1926: Việt Nam cách mạng Đảng; Năm 1927 đổi thành Việt
Nam cách mạng đồng chí hội; và tháng 7/1928, lấy tên Tân Việt cách mạng Đảng.
* Nội bộ của Tân Việt cách mạng Đảng bị phân hoá mạnh mẽ do tác động của Hội
Việt Nam Cách Mạng Thanh Niên:
- Một bộ phận lớn theo đường lối vô sản và nhóm này cũng phân thành 2 nhóm:
+ Một nhóm nhỏ gia nhập vào Hội Việt Nam cách mạng Thanh Niên.
+ Nhóm còn lại chuẩn bị thành lập một chính đảng mới theo chủ nghĩa Mác-Lênin.
- Bộ phận còn lại theo đường lối dân chủ tư sản.
2.2. Việt Nam Quốc dân Đảng và cuộc khởi nghĩa Yên Bái
2.2.1. Việt Nam Quốc Dân Đảng thành lập
Đầu năm 1927, một nhóm thanh niên yêu nước do Phạm Tuấn Tài đứng đầu đã lập ra
một nhà xuất bản tiến bộ - Nam Đồng thư xã.
Lúc đầu, họ chưa có đường lối chính trị rõ rệt, nhưng sau đó đã tiếp thu tư tưởng Tam
dân của Tôn Trung Sơn (Trung Quốc) và lập ra Việt Nam quốc dân Đảng vào cuối năm
1927. Đây là một đảng chính trị theo xu hướng dân chủ tư sản.
+ Mục tiêu của đảng là đánh đuổi giặc Pháp, đánh đổ ngôi vua, thiết lập dân quyền.
7
+ Thành phần của đảng gồm sinh viên, học sinh, công chức, tư sản lớp dưới, người làm
nghề tự do, một số nông dân khá giả, thân hào, địa chủ, binh lính sĩ quan người Việt trong
quân đội Pháp
+ Về tổ chức, Việt nam Quốc dân Đảng có 4 cấp từ Trung ương xuống chi bộ cơ sở
nhưng chưa bao giờ trở thành một hệ thống trong cả nước, việc kết nạp đảng viên dễ dàng,
lỏng lẽo
2.2.2. Cuộc khởi nghĩa Yên Bái (02/1930)
* Nguyên nhân bùng nổ
Ngày 9/2/1929, ở Hà Nội xảy ra vụ ám sát tên trùm mộ phu Ba – Danh (Bazin), thực
dân Pháp đã tiến hành đàn áp các tổ chức và đảng phái cách mạng Việt Nam.
Lực lượng của Việt Nam Quốc Dân Đảng bị tổn thất lớn trong đợt truy quét này. Thay
vì phải tập trung để khôi phục và củng cố lực lượng, các yếu nhân còn lại của Đảng này đã
quyết định dốc hết lực lượng cho một cuộc bạo động với mục tiêu “Không thành công cũng
thành nhân”.
* Diễn biến
Đêm 9/2/1930, cuộc khởi nghĩa nổ ra ở Yên Bái, sau đó là Phú Thọ, Hải Dương, Thái
Bình. Ở Hà Nội có ném bom phối hợp.
Ở Yên Bái, quân khởi nghĩa chiếm được trại lính, giết và làm bị thương một số quân
Pháp, nhưng không làm chủ được tỉnh lị nên hôm sau đã bị Pháp phản công và tiêu diệt.
Ở các nơi khác, nghĩa quân cũng chỉ tạm thời làm chủ mấy huyện lị nhỏ, sau đó bị
Pháp chiếm lại.
Cuộc khởi nghĩa đã hoàn toàn thất bại, Nguyễn Thái Học cùng 12 đồng chí của ông bị
thực dân Pháp kết án tử hình.
* Nguyên nhân thất bại và ý nghĩa lịch sử
Cuộc khởi nghĩa chưa được chuẩn bị đầy đủ cả về tổ chức lẫn lực lượng, trong khi đó
thực dân Pháp còn rất mạnh, đủ sức để đàn áp.
Tuy thất bại, nhưng cuộc khởi nghĩa đã góp phần cổ vũ lòng yêu nước của nhân dân.
Sự thất bại của cuộc khởi nghĩa Yên Bái đã chấm dứt vai trò của Việt Nam Quốc dân
Đảng trong phong trào giải phóng dân tộc.
Câu hỏi và bài tập Bài 2 & 3:
1. Quá trình phát triển của phong trào công nhân Việt Nam từ sau chiến tranh thế giới
thứ nhất đến trước khi thành lập Đảng.
2. Tình hình giai cấp tư sản và tiểu tư sản Việt Nam từ sau chiến tranh thế giới thứ
nhất đến trước khi thành lập Đảng.
3. Phong trào yêu nước theo khuynh hướng dân chủ tư sản ở nước ta trong giai đoạn
1919 – 1930. Tại sao các phong trào đều thất bại?
4. Vai trò của Hội Việt Nam cách mạng thanh niên đối với phong trào công nhân và
sự ra đời của chính đảng vô sản Việt Nam.
8
BÀI 4
ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM RA ĐỜI (03 - 2 - 1930)
1. Sự ra đời của ba tổ chức cộng sản ở Việt Nam
1.1. Đông Dương Cộng Sản Đảng và An Nam Cộng Sản Đảng
Sự phát triển của phong trào giải phóng dân tộc dân chủ và đặc biệt là phong trào công
nhân trong những năm 1928 – 1929 cho thấy đã đến lúc cần phải lãnh đạo giai cấp công –
nông cùng các lực lượng yêu nước khác đấu tranh chống đế quốc, phong kiến tay sai giành
độc lập, tự do.
Những yêu cầu mới đó đã vượt quá khả năng lãnh đạo của Hội Việt Nam Cách Mạng
Thanh Niên.
Cuối tháng 3/1929, một số hội viên tiên tiến của Hội Việt Nam Cách Mạng Thanh Niên
ở Bắc kỳ đã họp ở số nhà 5D Hàm Long (Hà Nội) và lập ra chi bộ Cộng sản đầu tiên ở Việt
Nam gồm 7 người, mở đầu cho quá trình thành lập Đảng cộng sản thay thế cho Hội Việt
Nam cách mạng Thanh Niên.
Tháng 5/1929, tại Đại hội toàn quốc lần thứ nhất của Hội Việt Nam Cách Mạng Thanh
Niên (ở Hương Cảng – Trung Quốc), đoàn đại biểu Bắc kỳ đã đưa ra đề nghị thành lập Đảng
cộng sản, nhưng không được chấp nhận nên họ đã rút khỏi Hội nghị về nước và tiến hành
vận động thành lập Đảng cộng sản.
Ngày 17/6/1929, đại biểu các tổ chức cơ sở của Hội VNCMTN ở miền Bắc đã họp và
quyết định thành lập Đông Dương Cộng Sản Đảng, thông qua tuyên ngôn, điều lệ Đảng và
ra báo Búa liềm làm cơ quan ngôn luận.
Đông Dương Cộng Sản Đảng ra đời đã nhận được sự hưởng ứng mạnh mẽ của quần
chúng, uy tín và tổ chức Đảng phát triển rất nhanh, nhất là ở Bắc và Trung kỳ.
Trước ảnh hưởng sâu rộng của Đông Dương Cộng Sản Đảng, tháng 7/1929, các hội
viên tiên tiến của Hội Việt Nam Cách Mạng Thanh Niên ở Trung Quốc và Nam kỳ cũng đã
quyêt định thành lập An Nam Cộng Sản Đảng.
1.2. Đông Dương Cộng Sản Liên Đoàn
Sự ra đời và ảnh hưởng sâu rộng của Đông Dương Cộng Sản Đảng và An Nam Cộng
Sản Đảng đã tác động mạnh mẽ đối với những đảng viên theo chủ trương cách mạng vô sản
trong Tân Việt Cách Mạng Đảng.
Tháng 9/1929, nhóm theo chủ nghĩa Mác trong Tân Việt Cách Mạng Đảng đã tách ra,
thành lập Đông Dương Cộng Sản Liên Đoàn.
1.3. Ý nghĩa
Đó là kết quả tất yếu trong quá trình vận động cách mạng Việt Nam.
Đánh dấu bước trưởng thành của giai cấp công nhân Việt Nam và chứng tỏ xu hướng
cách mạng vô sản là phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam.
Đây là bước chuẩn bị trực tiếp cho việc thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam.
2. Hội nghị thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam (03 - 07/02/1930)
2.1. Bối cảnh lịch sử
Sự ra đời của ba tổ chức Cộng sản ở Việt Nam là một xu thế tất yếu và ba tổ chức cộng
sản đá lãnh đạo nhân dân cả nước tiến hành đấu tranh mạnh mẽ hơn.
Song, trong quá trình tuyên truyền vận động quần chúng, các tổ chức này đã tranh
giành, công kích lẫn nhau, gây nên tình trạng thiếu thống nhất, đẩy phong trào cách mạng
Việt Nam đứng trước nguy cơ bị chia rẽ.
Yêu cầu bức thiết của cách mạng Việt Nam là phải có một Đảng cộng sản thống nhất
trong cả nước.
Trước tình hình đó, với tư cách là phái viên của Quốc tế cộng sản, Nguyễn Ái Quốc đã
triệu tập Hội nghị hợp nhất các tổ chức Cộng sản ở Việt Nam.
9
2.2. Nguyễn Ái Quốc chủ trì Hội nghị thành lập Đảng
Từ ngày 03 đến ngày 7/2/1930, tại Cửu Long (Hương Cảng – Trung Quốc), Nguyễn Ái
Quốc đã chủ trì Hội nghị hợp nhất các tổ chức cộng sản. Tham dự Hội nghị có đại diện của
Đông Dương Cộng Sản Đảng và An Nam Cộng Sản Đảng.
Tại Hội nghị, Nguyễn Ái Quốc đã phân tích tình hình thế giới, trong nước, phê phán
những hành động thiếu thống nhất của các tổ chức Cộng sản, và đề nghị các tổ chức cộng sản
hợp nhất thành một Đảng cộng sản duy nhất.
Các đại biểu đã nhất trí hợp nhất thành một Đảng Cộng sản duy nhất, lấy tên là Đảng
Cộng Sản Việt Nam.
Hội nghị đã thông qua Chính cương vắn tắt, Sách lược vắn tắt, Điều lệ vắn tắt của
Đảng do Nguyễn Ái Quốc dự thảo. Đó là Cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng.
2.3. Nội dung của cương lĩnh chính trị đầu tiên (03/02/1930)
Mục tiêu của cách mạng Việt Nam là tiến hành cuộc cách mạng tư sản dân quyền và
cách mạng ruộng đất để đi tới xã hội cộng sản.
Nhiệm vụ của cách mạng tư sản dân quyền là đánh đổ đế quốc Pháp cùng bọn phong
kiến, tư sản phản cách mạng để làm cho nước Việt Nam độc lập, thành lập chính phủ công –
nông – binh, tiến tới làm cách mạng ruộng đất. Trong đó, quan trọng nhất là nhiệm vụ chống
đế quốc và tay sai, giành độc lập dân tộc và tự do cho nhân dân.
Lực lượng cách mạng bao gồm chủ yếu là công – nông. Ngoài ra còn phải liên kết với
tiểu tư sản, trí thức, trung nông, tranh thủ hay ít ra cũng trung lập phú nông, trung tiểu địa
chủ, và tư sản An Nam chưa lộ rõ bản chất phản cách mạng.
Lãnh đạo cách mạng là Đảng cộng sản Việt Nam, lấy chủ nghĩa Mác-Lênin làm nền
tảng tư tưởng và là kim chỉ nam cho mọi hành động.
Cách mạng Việt Nam là một bộ phận của cách mạng vô sản thế giới, đứng cùng mặt
trận với các dân tộc bị áp bức và giai cấp công nhân thế giới.
Cương lĩnh đầu tiên này tuy vắn tắt, nhưng thể hiện rõ tư tưởng cách mạng đúng đắn,
sáng tạo, thấm đượm tính dân tộc và tính nhân văn.
2.4. Cương lĩnh chính trị 10/1930
Tháng 10/1930, Ban chấp hành Trung ương lâm thời của Đảng đã họp Hội nghị lần thứ
nhất tại Hương Cảng (Trung Quốc).
Hội nghị đã bầu Ban chấp hành chính thức do đồng chí Trần Phú làm Tổng Bí thư, đổi
tên Đảng thành Đảng Cộng Sản Đông Dương và thông qua luận cương chính trị do Trần Phú
soạn thảo.
* Nội dung của luận cương chính trị 10/1930:
Tính chất của cách mạng Đông Dương lúc đầu là cách mạng tư sản dân quyền. Sau khi
thắng lợi sẽ bỏ qua thời kỳ tư bản chủ nghĩa tiến thẳng lên xã hội chủ nghĩa.
Nhiệm vụ cốt yếu của cách mạng là đánh đổ các thế lực phong kiến, các hình thức bóc
lột theo lối tiền tư bản, thực hiện triệt để cách mạng thổ địa, đánh đổ đế quốc Pháp, làm cho
Đông Dương hoàn toàn độc lập. Hai nhiệm vụ này có mối quan hệ khăng khít với nhau.
Giai cấp vô sản và nông dân là hai động lực chính, vô sản nắm quyền lãnh đạo cách
mạng.
Điều kiện cốt yếu dẫn đến thắng lợi là Đảng cộng sản lãnh đạo. Khi tình thế cách mạng
xuất hiện, Đảng lãnh đạo quần chúng đánh đổ chính quyền địch, giành chính quyền cho công
– nông. Đảng phải liên lạc với vô sản và các thuộc địa trên thế giới, nhất là vô sản Pháp.
2.5. So sánh Cương lĩnh đầu tiên 3/2/1930 với Luận cương chính trị 10/1930
So với Cương lĩnh chính trị đầu tiên, Luận cương tháng 10/1930 có một số điểm khác
biệt và chưa phù hợp với thực tiễn cách mạng Việt Nam:
Thứ nhất, Cương lĩnh đầu tiên của Đảng đưa vấn đề giải phóng dân tộc lên hàng đầu,
trong khi đó Luận cương tháng 10/1930 lại quá đặt nặng về đấu tranh giai cấp và cách mạng
10
ruộng đất. Điều đó cho thấy, Luận cương chính trị 10/1930 đã chưa vạch rõ được những mâu
thuẫn chủ yếu của xã hội Việt Nam lúc bấy giờ.
Thứ hai, nếu trong Cương lĩnh chính trị đầu tiên chủ trương tranh thủ lôi kéo các bộ
phận tầng lớp giai cấp thì Luận cương tháng 10/1930 chỉ đề cao vai trò tuyệt đối của công –
nông, bỏ qua nhiều lực lượng yêu nước khác. So với thực tế xã hội Việt Nam lúc bấy giờ,
Luận cương tháng 10 đã chưa đánh giá đúng khả năng cách mạng của nhiều tầng lớp khác
trong xã hội và chưa thấy được sự phân hoá của tư sản và địa chủ.
3. Ý nghĩa lịch sử của việc thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam
Là kết qủa tất yếu của cuộc đấu tranh dân tộc và giai cấp ở Việt Nam thời đại mới.
Là sản phẩm của sự kết hợp giữa chủ nghĩa Mác-Lênin với phong trào công nhân và
phong trào yêu nước Việt Nam.
Sự ra đời của Đảng đã chấm dứt thời kỳ khủng hoảng sâu sắc về giai cấp lãnh đạo và
đường lối đấu tranh của cách mạng Việt Nam.
Nó chứng tỏ rằng, giai cấp công nhân Việt Nam đã trưởng thành và đủ sức lãnh đạo
cách mạng. Từ đây, cách mạng Việt Nam đã thuộc quyền lãnh đạo tuyệt đối của giai cấp
công nhân mà đội tiên phong là Đảng Cộng Sản Việt Nam. Và cách mạng Việt Nam trở
thành một bộ phận của cách mạng thế giới.
Sự ra đời của Đảng là nhân tố quyết định sự phát triển nhảy vọt về sau của dân tộc Việt
Nam. Nó đánh dấu một bước ngoặt lịch sử của cách mạng Việt Nam.
Câu hỏi và bài tập:
1. Trình bày những hoạt động cách mạng của Nguyễn Ái Quốc trong những năm từ 1919
đến 1930. (Đề thi tuyển sinh Đại học Đà Lạt năm 1999).
2. Từ năm 1919 đến năm 1930, phong trào công nhân Việt Nam đã phát triển như thế nào?
(Đề thi tuyển sinh Đại học Công đoàn năm 1999)
3. Vai trò của Nguyễn Ái Quốc trong việc thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam (03/02/1930)
(Đề thi tuyển sinh Đại học Mở Hà Nội năm 1999)
4. Anh (Chị) hãy trình bày những hoạt động của Nguyễn Ái Quốc trong thập niên 20 của thế
kỉ XX nhằm chuẩn bị về mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của chính đảng vô sản ở
Việt Nam. (Đề thi tuyển sinh Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh năm 2000)
5. Bằng những sự kiện chọn lọc, anh (chị) hãy trình bày những hoạt động của Nguyễn Ái
Quốc trong quá trình vận động thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam. (Đề thi tuyển sinh Đại học
Quốc gia Hà Nội năm 2001).
5. Hoàn cảnh lịch sử và nội dung của Hội nghị thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam
(03/02/1930). (Đề thi tuyển sinh Cao đẳng Sư phạm Tp. Hồ Chí Minh năm 1999).
7. Ý nghĩa của việc thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam (03/02/1930). (Đề thi tuyển sinh
Đại học Luật Hà Nội năm 1999).
8. Tại sao nói: sự ra đời của Đảng Cộng Sản Việt Nam là một bước ngoặt vĩ đại của cách
mạng Việt Nam? (Đề thi tuyển sinh Đại học mở Hà Nội năm 1999)
9. Nội dung cơ bản của cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng Cộng Sản Việt Nam do
Nguyễn Ái Quốc soạn thảo và được thông qua tại Hội nghị thành lập Đảng 03/02/1930. (Đề thi
tuyển sinh Đại học Quốc gia Hà Nội năm 2000).
10. Hãy phân tích tính cách mạng đúng đắn và sáng tạo của Cương lĩnh chính trị đầu tiên
của Đảng Cộng Sản Việt Nam. (Đề thi tuyển sinh Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh năm
2000).
11
BÀI 5
PHONG TRÀO CÁCH MẠNG 1930 - 1931 VÀ CUỘC ĐẤU
TRANH PHỤC HỒI LỰC LƯỢNG CÁCH MẠNG 1932 - 1935
1. Cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới 1929 – 1933 và những tác động của nó đối với
xã hội Việt Nam
Trong giai đoạn 1929 – 1933, các nước tư bản chủ nghĩa nói chung và đế quốc Pháp
nói riêng lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế nặng nề. Cuộc khủng hoảng đã tác động
trực tiếp đến nền kinh tế Việt Nam:
+ Thực dân Pháp rút vốn đầu tư ở Đông Dương về các ngân hàng Pháp và dùng ngân
sách Đông Dương để hỗ trợ cho tư bản Pháp => Sản xuất công nghiệp ở Việt Nam bị thiếu
vốn dẫn đến đình trệ.
+ Lúa gạo trên thị trường thế giới bị mất giá làm cho lúa gạo Việt Nam không xuất
khẩu được => Ruộng đất bị bỏ hoang.
Hậu quả là nền kinh tế Việt Nam lâm vào tình trạng khủng hoảng nghiêm trọng; Ruộng
đất bỏ hoang, công nghiệp suy sụp, xuất khẩu đình đốn , làm cho đời sống của đại bộ phận
nhân dân Việt Nam lâm vào cảnh khốn cùng:
Công nhân thất nghiệp ngày càng đông, số người có việc làm thì tiền lương bị giảm từ
30 đến 50%.
Nông dân tiếp tục bị bần cùng hoá và phá sản trên quy mô lớn.
Tiểu tư sản lâm vào cảnh điêu đứng: Nhà buôn nhỏ đóng cửa, viên chức bị sa thải,
học sinh, sinh viên ra trường bị thất nghiệp.
Một bộ phận lớn tư sản dân tộc lâm vào cảnh khó khăn do không thể buôn bán và sản
xuất.
Thêm vào đó, thực dân Pháp còn tăng sưu thế lên gấp 2, 3 lần và đẩy mạnh chính sách
khủng bố trắng hòng dập tắt phong trào cách mạng Việt Nam… làm cho cuộc sống của
người dân lao động khốn khổ đến tột cùng.
2. Phong trào cách mạng 1930 – 1931 với đỉnh cao Xô Viết Nghệ - Tĩnh
2.1. Phong trào đấu tranh trong cả nước nửa đầu năm 1930
Trong bối cảnh mâu thuẫn của dân tộc Việt Nam đối với thực dân Pháp và tay sai đang
trở nên gay gắt như vậy, Đảng Cộng Sản Việt Nam vừa mới ra đời (3/2/1930) đã nhanh
chóng nắm bắt tình hình và kịp thời lãnh đạo giai cấp công – nông cùng người dân lao động
vùng lên đấu tranh chống đế quốc, phong kiến.
Sự lãnh đạo kịp thời của Đảng đã làm bùng lên cao trào cách mạng trong năm 1930 –
1931 trên khắp cả ba miền Bắc – Trung – Nam:
+ Từ tháng 2 đến tháng 4/1930, 3000 công nhân đồn điền Phú Riềng, 4000 công nhân
nhà máy sợi Nam Định bãi công. Sau đó là những cuộc bãi công của công nhân nhà máy
diêm - cưa Bến Thủy, xi măng Hải Phòng, dầu Nhà Bè, đồn điền Dầu Tiếng Đồng thời,
nông dân ở Hà Nam, Thái Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh cũng biểu tình.
+ Trong ngày Quốc tế lao động 1/5/1930, công nông và dân chúng Việt Nam từ thành
thị đến nông thôn khắp cả ba miền đất nước đã tiến hành bãi công, tuần hành và biểu tình
dưới sự lãnh đạo của Đảng.
+ Sau ngày 1/5/1930, làn sóng đấu tranh tiếp tục dâng cao; trong tháng 5/1930, cả nước
có 16 cuộc đấu tranh của công nhân, 34 cuộc của nông dân, 4 cuộc của học sinh và dân
nghèo thành thị.
2.2. Phong trào đấu tranh mạnh mẽ ở Nghệ - Tĩnh
Nhân ngày Quốc tế lao động 1/5/1930, Đảng bộ Đảng cộng sản Việt Nam tại Nghệ An
đã lãnh đạo công nhân nhà máy diêm, cưa Bến Thủy cùng hàng ngàn nông dân các vùng lân
12
cận thị xã Vinh rầm rộ biểu tình thị uy, giương cao cờ đỏ Búa liềm và các khẩu hiệu đòi tăng
lương, giảm giờ làm, giảm sưu thuế, Ban hành luật lao động, chống khủng bố chính trị
Thực dân Pháp đã xã súng vào đoàn người biểu tình, làm 7 người chết, 18 người bị
thương và chúng bắt hơn 100 người.
Cũng trong ngày 01/5/1930, 3000 nông dân huyện Thanh Chương biểu tình, phá đồn
điền Kí Viện, cắm cờ Búa liềm trên nóc nhà, lấy ruộng đất chia cho nông dân. Thực dân
Pháp đàn áp làm 18 người chết và 30 người bị thương.
Ngày 1/8/1930, tổng bãi công của toàn thể công nhân khu công nghiệp Vinh - Bến
Thủy nhân ngày Quốc tế chống chiến tranh đế quốc nổ ra.
Sau ngày 1/8/1930, nhiều vùng nông thôn Nghệ - Tĩnh đã nổ ra những cuộc đấu tranh
trên quy mô lớn dưới hình thức biểu tình có vũ trang tự vệ của nông dân. Tiêu biểu như nông
dân huyện Nam Đàn, Thanh Chương, Can Lộc
Ngày 12/9/1930, phong trào được đẩy lên giai đoạn đỉnh cao khi 2 vạn người ở Hưng
Nguyên (Nghệ An) đã biểu tình hưởng ứng cuộc đấu tranh của nông dân các huyện và cuộc
bãi công của công nhân Vinh.
Pháp đã cho máy bay ném bom làm 217 người chết và 125 người bị thương.
Hành động khủng bố của Pháp như thêm dầu vào lửa, nông dân huyện Thanh Chương,
Diễn Châu (Nghệ An) và Hương Sơn (Hà Tĩnh) đã khởi nghĩa vũ trang, công nhân Vinh -
Bến Thủy đã bãi công trong suốt tháng 9 và 10 năm 1930.
Trước khí thế đấu tranh mạnh mẽ đó, chính quyền thực dân và phong kiến tay sai ở
nhiều huyện bị tê liệt, tan rã. Các tổ chức Đảng ở địa phương đã lãnh đạo quần chúng bầu ra
Ban chấp hành Nông hội xã hoạt động theo kiểu các tổ chức Xô Viết.
2.3. Tổ chức và hoạt động của chính quyền Xô Viết Nghệ - Tĩnh
Sau khi được thành lập, các chính quyền Xô Viết đã tiến hành nhiều biện pháp nhằm
đem lại lợi ích cho nhân dân:
Về kinh tế: Chia ruộng đất cho nông dân, bắt địa chủ giảm tô, xoá nợ, bãi bỏ các thứ
thuế của đế quốc, phong kiến.
Về chính trị: Thực hiện các quyền tự do dân chủ, lập các tổ chức quần chúng như:
hội tương tế, công hội, hội phụ nữ giải phóng tiến hành các cuộc mittinh, hội nghị để tuyên
truyền, giáo dục quần chúng.
Về quân sự: Lập những đội tự vệ vũ trang ở các vùng.
Về xã hội: Bài trừ mê tín dị đoan và các hủ tục, khuyến khích nhân dân học chữ quốc
ngữ nhằm xây dựng đời sống mới.
Chính quyền Xô Viết Nghệ - Tĩnh duy trì 4 – 5 tháng thì bị thực dân Pháp và tay sai
đàn áp. Tuy chỉ tồn tại ở một số xã trong vòng 4, 5 tháng, nhưng hoạt động của của chính
quyền Xô Viết Nghệ - Tĩnh đã thể hiện được bản chất cách mạng của một chính quyền công
nông.
2.4. Ý nghĩa lịch sử và bài học kinh nghiệm
Đây là một sự kiện lịch sử trọng đại trong lịch sử cách mạng Việt Nam, nó đã giáng
một đòn mạnh mẽ và quyết liệt vào bè lũ đế quốc và phong kiến tay sai.
Phong trào đã cho thấy rằng: dưới sự lãnh đạo của Đảng, nếu giai cấp công nhân và
nông dân đoàn kết với các tầng lớp nhân dân khác thì hoàn toàn có khả năng lật đổ nền thống
trị của đế quốc và phong kiến.
Phong trào Xô Viết Nghệ - Tĩnh đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm về phân hoá kẻ
thù, giành và bảo vệ chính quyền.
Đây là cuộc diễn tập đầu tiên của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo của Đảng, chuẩn bị cho
thắng lợi của Cách mạng tháng Tám sau này.
3. Chính sách khủng bố trắng của đế quốc Pháp và quá trình phục hồi lực lượng
cách mạng 1931 - 1935
13
Cuối năm 1931, Pháp đã thi hành chính sách khủng bố trắng, thẳng tay đàn áp, làm cho
lực lượng cách mạng Việt Nam bị tổn thất nặng nề:
+ Hàng ngàn chiến sĩ cộng sản, hàng vạn người yêu nước bị bắt; bị giết hoặc tù đày.
+ Các cơ quan lãnh đạo của Đảng từ trung ương đến địa phương lần lượt bị phá vỡ.
Phong trào cách mạng tạm thời lắng xuống.
Mặc dù bị khủng bố ác liệt, các đảng viên cộng sản yêu nước vẫn tìm cách nối lại liên
lạc để gây dựng lại lực lượng cách mạng:
+ Các đảng viên trong tù tìm cách liên lạc với nhau và bắt liên lạc với bên ngoài để
hoạt động.
+ Số đảng viên còn lại bên ngoài bí mật tìm cách gầy dựng lại các tổ chức cơ sở của
Đảng.
Đến cuối năm 1934 đầu 1935, hệ thống tổ chức Đảng trong nước đã được khôi phục:
+ Các xứ ủy Bắc kỳ, Trung kỳ, Nam kỳ được lập lại.
+ Các đoàn thể như công hội, nông hội cũng được lập lại.
+ Đến tháng 03/1935, Đại hội lần thứ nhất của Đảng đã họp ở Macao (Trung Quốc)
chuẩn bị cho một thời kì đấu tranh mới.
Câu hỏi và bài tập:
1. Sự ra đời và hoạt động của chính quyền Xô Viết - Nghệ Tỉnh 1930. (Đề thi tuyển
sinh Đại học Công Đoàn năm 1999)
2. Em có nhận xét gì về quy mô, lực lượng tham gia và hình thức đấu tranh của cao
trào cách mạng 1930 – 1931?.
14
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét